วันพระ หรือ วันธรรมสวนะ หรือ วันอุโบสถ หมายถึง วันประชุมของพุทธศาสนิกชนเพื่อปฏิบัติกิจกรรมทางศาสนาในพระพุทธศาสนาประจำ สัปดาห์ หรือที่เรียกกันทั่วไปอีกคำหนึ่งว่า "วันธรรมสวนะ" อันได้แก่วันถือศีลฟังธรรม (ธรรมสวนะ หมายถึง การฟังธรรม) โดยวันพระเป็นวันที่มีกำหนดตามปฏิทินจันทรคติ โดยมีเดือนละ 4 วัน ได้แก่ วันขึ้น 8 ค่ำ, วันขึ้น 15 ค่ำ (วันเพ็ญ), วันแรม 8 ค่ำ และวันแรม 15 ค่ำ (หากเดือนใดเป็นเดือนขาด ถือเอาวันแรม 14 ค่ำ)
วันพระนั้นเดิมเป็นธรรมเนียมของปริพาชกอัญญเดียรถีย์ (นักบวชนอกพระพุทธศาสนา) ที่จะประชุมกันแสดงธรรมทุก ๆ วัน 8 ค่ำ 15 ค่ำ ซึ่งในสมัยต้นพุทธกาล พระพุทธเจ้ายังคงไม่ได้ทรงวางระเบียบในเรื่องนี้ไว้ ต่อมาพระเจ้าพิมพิสารได้เข้าเฝ้าพระสัมมาสัมพุทธเจ้า และกราบทูลพระราชดำริของพระองค์ว่านักบวชศาสนาอื่นมีวันประชุมสนทนาเกี่ยว กับหลักธรรมคำสั่งสอนในศาสนาของเขา แต่ว่าพุทธศาสนายังไม่มี พระพุทธองค์จึงทรงอนุญาตให้มีการประชุมพระสงฆ์ในวัน 8 ค่ำ 15 ค่ำ และอนุญาตให้พระภิกษุสงฆ์ประชุมสนทนาและแสดงธรรมเทศนาแก่ประชาชนในวันดัง กล่าว โดยตามพระไตรปิฎกเรียกวันพระว่า วันอุโบสถ (วัน 8 ค่ำ) หรือวันลงอุโบสถ (วัน 14 หรือ 15 ค่ำ) แล้วแต่กรณี
หลังจากนั้น พุทธศาสนิกชนจึงถือเอาวันดังกล่าวเป็นวันธรรมสวนะสืบมา โดยจะเป็นวันสำคัญที่พุทธศาสนิกชนจะไปประชุมกันฟังพระธรรมเทศนาจากพระสงฆ์ ที่วัด ในประเทศไทยปรากฏหลักฐานว่าได้มีประเพณีวันพระมาตั้งแต่สมัยสุโขทัย
วันพระในปัจจุบัน คงเหลือธรรมเนียมปฏิบัติอยู่แต่เฉพาะประเทศที่นับถือพระพุทธศาสนาเถรวาท เช่น ศรีลังกา, พม่า, ไทย, ลาว และเขมร (ในอดีตประเทศเหล่านี้ถือวันพระเป็นวันหยุดราชการ) โดยพุทธศาสนิกชนเถรวาทนับถือว่าวันนี้เป็นวันสำคัญที่จะถือโอกาสไปวัดเพื่อ ทำบุญถวายภัตตาหารแด่พระสงฆ์และฟังพระธรรมเทศนา สำหรับผู้ที่เคร่งครัดในพระพุทธศาสนาอาจถือศีลแปดหรือศีลอุโบสถในวันพระด้วย นอกจากนี้ชาวพุทธยังถือว่าวันพระไม่ควรทำบาปใด ๆ โดยเชื่อกันว่าการทำบาปหรือไม่ถือศีลห้าในวันพระถือว่าเป็นบาปมากกว่าในวัน อื่น
ในประเทศไทย หลังจากวันพระได้ถูกยกเลิกไม่ให้เป็นวันหยุดราชการ ทำให้วันพระที่กำหนดวันตามปฏิทินจันทรคติส่วนใหญ่ไม่สอดคล้องกับปฏิทินที่ ใช้กันอยู่ทั่วไป (เช่น วันพระไปตรงกับวันทำงานปกติ) ซึ่งคือหนึ่งในสาเหตุสำคัญในปัจจุบันที่ทำให้พุทธศาสนิกชนในประเทศไทยห่าง จากการเข้าวัดเพื่อทำบุญในวันพระ
นอกจากนี้ ในประเทศไทยยังมีคำเรียกวันก่อนวันพระหนึ่งวันว่า วันโกน เพราะปกติในวันขึ้น 14 ค่ำปกติ ก่อนวันเพ็ญขึ้น 15 ค่ำ เป็นธรรมเนียมของพระสงฆ์ในประเทศไทยที่จะโกนผมในวันนี้
การเตรียมตัวไปวัดเพื่อทำบุญ
การเตรียมตัวไปวัดเพื่อทำบุญต้องเตรียมความพร้อม องค์ประกอบ 3 ประการคือ
1. การเตรียมกาย
ควรแต่งกายด้วยเสื้อผ้าสีขาวเรียบ หรือสีที่ ไม่ฉูดฉาด ไม่หลวมไม่คับเกินไป เนื่องจากจะไม่คล่องตัว ไม่ประดับร่างกายด้วยเครื่องประดับ ไม่ใช้เครื่องประทินผิว เช่น น้ำหอม เป็นต้น รับประทานอาหารแต่พอดี ไม่อิ่มจน อึดอัด เพื่อประทังความหิว เนื่องจากหากมีอาการหิว กระหายจะทำให้จิตใจไม่สบายไปด้วย ควรงดเว้นอาหาร ที่อาจจะทำให้เกิดอาการท้องเสีย เป็นต้น
2. การเตรียมใจ
ให้ตัดความวิตกกังวลที่จะเกิดขึ้น เช่น เรื่อง ครอบครัวเรื่องการงานเป็นต้น
3. การเตรียมสิ่งของ
ให้จัดเตรียมดอกไม้ธูปเทียนเพื่อบูชาพระ อาหาร หวานคาว รวมถึงสิ่งของอื่น ๆ (ปัจจัยไทยธรรม) เพื่อไป ถวายพระสงฆ์ตามกำลังและความศรัทธา
ขั้นตอนในการปฏิบัติกิจกรรม
การปฏิบัติกิจกรรมในการทำบุญของแต่ละวัด อาจจะแตกต่างกันในรายละเอียด แต่หลักปฏิบัติโดยส่วนใหญ่แล้วทุกวัดจะปฏิบัติเหมือนกันคือ
1. การทำวัตรสวดมนต์ (พระสงฆ์จะทำวัตร สวดมนต์ก่อน เมื่อพระสงฆ์ทำวัตรสวดมนต์จบแล้ว อุบาสกอุบาสิกาจึงทำวัตรสวดมนต์ต่อจากพระสงฆ์ บางวัดอาจจะสวดมนต์แปล แต่บางวัดอาจจะสวดมนต์เป็นล้วน ๆไม่สวดแปลให้ทำตามธรรมเนียมของวัดนั้นๆ)
2. การรับศีล ในวันธรรมดาโดยทั่วไปจะสมาทานศีล 5 ในวันธรรมสวนะ (วันพระ) จะสมาทานอุโบสถศีลหรือศีลอุโบสถมี 8 ข้อ
3. การฟังธรรม
4. การบำเพ็ญจิตภาวนา
5. การถวายสังฆทาน
=====================================================
ปฏิทินวันพระ เดือนมกราคม 2559
วันเสาร์ที่ 2 มกราคม 2559 แรม ๘ ค่ำ เดือนอ้าย(๑) ปีมะแม
วันศุกร์ที่ 8 มกราคม 2559 แรม ๑๔ ค่ำ เดือนอ้าย(๑) ปีมะแม
วันเสาร์ที่ 16 มกราคม 2559 ขึ้น ๘ ค่ำ เดือนยี่(๒) ปีมะแม
วันเสาร์ที่ 23 มกราคม 2559 ขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือนยี่(๒) ปีมะแม
วันอาทิตย์ที่ 31 มกราคม 2559 แรม ๘ ค่ำ เดือนยี่(๒) ปีมะแม
ปฏิทินวันพระ กุมภาพันธ์ 2559
วันอาทิตย์ที่ 7 กุมภาพันธ์ 2559 แรม ๑๕ ค่ำ เดือนยี่(๒) ปีมะแม
วันจันทร์ที่ 15 กุมภาพันธ์ 2559 ขึ้น ๘ ค่ำ เดือนสาม(๓) ปีมะแม
วันจันทร์ที่ 22 กุมภาพันธ์ 2559 ขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือนสาม(๓) ปีมะแม (วันมาฆบูชา)
ปฏิทินวันพระ มีนาคม 2559
วันอังคารที่ 1 มีนาคม 2559 แรม ๘ ค่ำ เดือนสาม(๓) ปีมะแม
วันจันทร์ที่ 7 มีนาคม 2559 แรม ๑๔ ค่ำ เดือนสาม(๓) ปีมะแม
วันอังคารที่ 15 มีนาคม 2559 ขึ้น ๘ ค่ำ เดือนสี่(๔) ปีมะแม
วันอังคารที่ 22 มีนาคม 2559 ขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือนสี่(๔) ปีมะแม
วันพุธที่ 30 มีนาคม 2559 แรม ๘ ค่ำ เดือนสี่(๔) ปีมะแม
ปฏิทินวันพระ เมษายน 2559
วันพุธที่ 6 เมษายน 2559แรม ๑๕ ค่ำ เดือนสี่(๔) ปีมะแม (วันจักรี)
วันพฤหัสบดีที่ 14 เมษายน 2559ขึ้น ๘ ค่ำ เดือนห้า(๕) ปีวอก (วันสงกรานต์)
วันพฤหัสบดีที่ 21 เมษายน 2559ขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือนห้า(๕) ปีวอก
วันศุกร์ที่ 29 เมษายน 2559แรม ๘ ค่ำ เดือนห้า(๕) ปีวอก
ปฏิทินวันพระ พฤษภาคม 2559
วันพฤหัสบดีที่ 5 พฤษภาคม 2559 แรม ๑๔ ค่ำ เดือนห้า(๕) ปีวอก (วันฉัตรมงคล)
วันศุกร์ที่ 13 พฤษภาคม 2559 ขึ้น ๘ ค่ำ เดือนหก(๖) ปีวอก
วันศุกร์ที่ 20 พฤษภาคม 2559 ขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือนหก(๖) ปีวอก
วันวิสาขบูชาวันเสาร์ที่ 28 พฤษภาคม 2559 แรม ๘ ค่ำ เดือนหก(๖) ปีวอก (วันอัฏฐมีบูชา)
ปฏิทินวันพระ มิถุนายน 2559
วันเสาร์ที่ 4 มิถุนายน 2559 แรม ๑๕ ค่ำ เดือนหก(๖) ปีวอก
วันอาทิตย์ที่ 12 มิถุนายน 2559 ขึ้น ๘ ค่ำ เดือนเจ็ด(๗) ปีวอก
วันอาทิตย์ที่ 19 มิถุนายน 2559 ขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือนเจ็ด(๗) ปีวอก
วันจันทร์ที่ 27 มิถุนายน 2559 แรม ๘ ค่ำ เดือนเจ็ด(๗) ปีวอก
ปฏิทินวันพระ กรกฎาคม 2559
วันจันทร์ที่ 4 กรกฎาคม 2559 แรม ๑๕ ค่ำ เดือนเจ็ด(๗) ปีวอก
วันอังคารที่ 12 กรกฎาคม 2559 ขึ้น ๘ ค่ำ เดือนแปด(๘) ปีวอก
วันอังคารที่ 19 กรกฎาคม 2559 ขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือนแปด(๘) ปีวอก (วันอาสาฬหบูชา)
วันพุธที่ 20 กรกฎาคม 2559 แรม ๑ ค่ำ เดือนแปด(๘) ปีวอก (วันเข้าพรรษา)
วันพุธที่ 27 กรกฎาคม 2559 แรม ๘ ค่ำ เดือนแปด(๘) ปีวอก
ปฏิทินวันพระ สิงหาคม 2559
วันพุธที่ 3 สิงหาคม 2559 แรม ๑๕ ค่ำ เดือนแปด(๘) ปีวอก
วันพฤหัสบดีที่ 11 สิงหาคม 2559 ขึ้น ๘ ค่ำ เดือนเก้า(๙) ปีวอก
วันพฤหัสบดีที่ 18 สิงหาคม 2559 ขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือนเก้า(๙) ปีวอก
วันศุกร์ที่ 26 สิงหาคม 2559 แรม ๘ ค่ำ เดือนเก้า(๙) ปีวอก
ปฏิทินวันพระ กันยายน 2559
วันพฤหัสบดีที่ 1 กันยายน 2559 แรม ๑๔ ค่ำ เดือนเก้า(๙) ปีวอก
วันศุกร์ที่ 9 กันยายน 2559 ขึ้น ๘ ค่ำ เดือนสิบ(๑๐) ปีวอก
วันศุกร์ที่ 16 กันยายน 2559 ขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือนสิบ(๑๐) ปีวอก
วันเสาร์ที่ 24 กันยายน 2559 แรม ๘ ค่ำ เดือนสิบ(๑๐) ปีวอก
ปฏิทินวันพระ ตุลาคม 2559
วันเสาร์ที่ 1 ตุลาคม 2559 แรม ๑๕ ค่ำ เดือนสิบ(๑๐) ปีวอก
วันอาทิตย์ที่ 9 ตุลาคม 2559 ขึ้น ๘ ค่ำ เดือนสิบเอ็ด(๑๑) ปีวอก
วันอาทิตย์ที่ 16 ตุลาคม 2559 ขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือนสิบเอ็ด(๑๑) ปีวอก (วันออกพรรษา)
วันจันทร์ที่ 24 ตุลาคม 2559 แรม ๘ ค่ำ เดือนสิบเอ็ด(๑๑) ปีวอก
วันอาทิตย์ที่ 30 ตุลาคม 2559 แรม ๑๔ ค่ำ เดือนสิบเอ็ด(๑๑) ปีวอก
ปฏิทินวันพระ พฤศจิกายน 2559
วันจันทร์ที่ 7 พฤศจิกายน 2559 ขึ้น ๘ ค่ำ เดือนสิบสอง(๑๒) ปีวอก
วันจันทร์ที่ 14 พฤศจิกายน 2559 ขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือนสิบสอง(๑๒) ปีวอก (วันลอยกระทง)
วันอังคารที่ 22 พฤศจิกายน 2559 แรม ๘ ค่ำ เดือนสิบสอง(๑๒) ปีวอก
วันอังคารที่ 29 พฤศจิกายน 2559 แรม ๑๕ ค่ำ เดือนสิบสอง(๑๒) ปีวอก
ปฏิทินวันพระ ธันวาคม 2559
วันพุธที่ 7 ธันวาคม 2559 ขึ้น ๘ ค่ำ เดือนอ้าย(๑) ปีวอก
วันพุธที่ 14 ธันวาคม 2559 ขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือนอ้าย(๑) ปีวอก
วันพฤหัสบดีที่ 22 ธันวาคม 2559 แรม ๘ ค่ำ เดือนอ้าย(๑) ปีวอก
วันพุธที่ 28 ธันวาคม 2559 แรม ๑๔ ค่ำ เดือนอ้าย(๑) ปีวอก
